Ecommerce distributiecentra stuiten op toenemende weerstand

In het Nederlandse landschap voltrekt zich een niet te keren trend van verdozing. En dat is de schuld van Ecommerce. Want de Ecommerce distributiecentra nemen niet alleen heel veel kostbare ruimte in beslag. Ze zijn bovendien foeilelijk en fantasieloos. De weerstand neemt toe, gemeenten trappen vaker op de rem bij het verlenen van vergunningen. Komen de toch al gecompliceerde Ecommerce-distributiestromen serieus in gevaar? Of hebben we te maken met het typische niet-in-mijn-achtertuin-syndroom?

Eerst die laatste vraag. Feit is dat consumenten tegenstrijdige wezens zijn. Enerzijds omarmen we het gemak van online shoppen en willen we steeds meer en sneller. Anderzijds worden we liever niet geconfronteerd met de schaduwkanten van Ecommerce. Want die zijn er ook. Niet alleen de kritiek op het oneindig schuiven met dozen zwelt aan. Ook is er steeds meer weerstand tegen de grijze dozen die ons landschap zouden vervuilen. Vooral in Brabant worden gemeenten terughoudender als het gaat om de nieuwbouw van Ecommerce distributiecentra.

De online consument wil snel bediend worden – en het liefst nog sneller

De groei van Ecommerce is onstuimig. Met dank aan de gemaksconsument. Opeenvolgende coronamaatregelen deden daar de afgelopen twee jaar nog een stevige schep bovenop. En met de toenemende online bestellingen van pakjes, groeide ook het aantal Ecommerce distributiecentra. Immers, als die pakjes moeten in de kortst mogelijke tijd in heel Nederland rondgebracht en bezorgd worden. Het allesoverheersende motto is: vandaag besteld, morgen in huis. Daar heb je een fijnmazig netwerk van distributiepunten voor nodig. De consument wil snel bediend worden. En het liefst nog sneller.

Daardoor vraagt de Ecommerce-industrie niet alleen om steeds meer distributiecentra, de logistieke hallen werden bovendien steeds groter. XXL-distributiecentra schoten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond. Sinds 2016 is het ruimtebeslag door logistiek vastgoed – lees: distributieloodsen – met ruim dertig procent gestegen. En bij iedere verleende vergunning stonden gemeenten te juichen. Immers, zo’n logistiek centrum levert aanzien, bedrijvigheid en werkgelegenheid op. Dat is meer dan de opbrengst van een leeg weiland.

Ecommerce distributiecentra vervuilen ons landschap en staan ter discussie

Maar het tij lijkt te keren. Volgens een rondgang langs gemeenten door het FD (Financieele Dagblad) komen gemeenten tot inkeer. Niet spontaan, maar als reactie van het groeiende verzet van hun inwoners. ‘Gemeenten remmen komst distributiecentra’, zo kopte een recent FD-verslag. Uit de publicatie blijkt dat het vooralsnog om gemeenten in het zuiden van Nederland gaat. Met name Noord-Brabant en Limburg zitten met een probleem. Want in beide provincies neemt de verdozing van het landschap groteske vormen aan. Samen tekenen ze 43% van het totaal aan Ecommerce distributiecentra voor hun rekening. Dan hebben we het over grijze dozen van minimaal 40 duizend (!) vierkante meter. Daar zijn zowel Brabanders als Limburgers op uitgekeken.

‘Grote distributiecentra zijn in een ander daglicht komen te staan’, zegt Ruud van Heugten, directeur van Greenport Venlo, in het FD. En verder: ‘Er heerst een negatief sentiment. Er is geen animo meer voor nieuwe plannen.’ Hij kan het weten, want Greenport Venlo maakt zich als ontwikkelbedrijf al jaren sterk voor de economische ontwikkeling van de regio. Aan die ontwikkeling droegen Ecommerce distributiecentra de laatste jaren een belangrijk steentje bij. Maar dat lijkt verleden tijd. De gemeentelijke politiek wil de schaarse beschikbare ruimte anders ingevuld zien. Met meer kwaliteit en meer aandacht voor landschappelijke waarden en duurzaamheid.

Veelvraten als het om ruimte en energie gaat

De toenemende weerstand tegen de XXL-distributiecentra staat niet op zichzelf. De werkgelegenheid die ze opleveren heeft geen al te beste reputatie. Immers, medewerkers worden vaak erbarmelijk betaald en de werkomstandigheden zijn zwaar. Bovendien slokken ze energie en ruimte op. Net als de grootformaat datacenters die nodig zijn om internet toegankelijk te houden en online shoppen überhaupt mogelijk te maken. Denk aan de bouwplannen van Meta/Facebook in Zeewolde. Ook daar was veel weerstand tegen. De gemeente gaf na felle discussies groen licht, ondanks stevige demonstraties. Maar de landelijke politiek trok de handrem aan. En het is maar zeer de vraag of het complex van 250 voetbalvelden groot gerealiseerd kan worden.

Is er een alternatief voor de XXL Ecommerce distributiecentra?

Laten we eerlijk zijn. Ruimte is schaars in Nederland. En de natuur wordt steeds meer teruggedrongen. In 1924 vergeleek een bekende dichter, J.C. Bloem, de natuur in Nederland al met een stukje bos, ter grootte van een krant. Hij zou Nederland nu eens moeten zien. Is het wenselijk om de schaarse ruimte vol te blijven bouwen met landschap vervuilende Ecommerce distributiecentra en mega-datacenters? Wie het weet mag het zeggen. Maar zolang online winkelen blijft groeien en we op onze wenken en vooral snel bediend willen worden, kunnen we niet zonder logistieke voorzieningen.

Gelukkig hebben we het noorden nog.